Dünya genelinde yeşil dönüşümün öncelik verdiği temiz enerji teknolojilerindeki kritik minerallerin piyasa büyüklüğü 2040’a kadar yüzde 137 artarak 770 milyar dolara ulaşacak. Bu artış, ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadele için net sıfır emisyon hedeflerine ulaşma çabalarıyla yakından ilişkilendiriliyor.
Elektrikli araçlar, batarya teknolojileri, yenilenebilir enerji projeleri ve enerji depolama sistemleri için lityum, nikel, kobalt, grafit gibi minerallere artan talep öne çıkıyor. Güneş ve rüzgar enerjisi santrallerinde ise nadir toprak elementleri ve bakır gibi minerallerin kullanımı yaygınlaşıyor.
Bu durum, temiz enerjiye olan talebin ve bu teknolojilerde kullanılan minerallere olan bağımlılığın arttığını gösteriyor. Ülkeler, gelecek yıllarda bu minerallere olan ihtiyacı karşılamak için stratejik önlemler almayı planlıyor.
AA muhabirinin Uluslararası Enerji Ajansı’nın “Küresel Kritik Mineraller Görünümü” raporundan yaptığı derlemeye göre, geçen yıl bu madenlere olan talep 33 bin 971 kilotonu buldu ve bunun yüzde 24,2’si temiz enerji kaynakları için kullanıldı.
Lityum, nikel, kobalt, grafit ve bakır madenlerine yönelik küresel talebin, 2040’ta yüzde 92 artarak 65 bin 231 kilotona ulaşması öngörülüyor. Bu talepteki temiz enerjinin payı ise yüzde 55,2’ye yükselecek.
Nadir toprak elementleri talebinin ise 2023-2040 döneminde yüzde 89 artarak 176 kilotona çıkması bekleniyor. Geçen yıl talep içerisinde yüzde 18 olan temiz enerjinin payı, 2040’ta yüzde 41’e yükselecek.
EN ÇOK TALEP ARTIŞI LİTYUMDA OLACAK
Bu dönemde, en büyük talep artışı yüzde 767 ile lityumda beklenirken, bu madeni yüzde 285,8 ile grafit ve yüzde 119,5 ile kobalt takip edecek. Lityum, pil ve batarya üretimiyle elektrikli arabaların yanı sıra nükleer santrallerde soğutucu olarak ve roketlerde itici kuvvet sağlamada kullanılıyor.
Ayrıca lityum, seramik ve cam yapımıyla ilaç sektöründe de değerlendiriliyor. Geçen yıl dünyada 165 kiloton olan lityum talebi 2040’ta 1431 kilotona yükselecek. Söz konusu dönemde temiz enerji projelerinin lityum talebindeki payı yüzde 56’dan yüzde 91’e yükselecek.
Çelik ve elektrometalurji sanayisinde kullanılan grafitte talep, aynı dönemde yüzde 285,8 artarak 17 bin 873 kilotona, bu miktarda temiz enerjinin payı ise yüzde 28’den yüzde 63’e çıkacak.
Elektrik dirençleri, kesici ve delici aletler ile yüksek ısıya dayanıklı malzemelerde tercih edilen kobalt madenine yönelik talep 2040’ta 472 kiloton olacak. Aynı dönemde kobaltın elektrikli araçlarda kullanımına yönelik talep yüzde 350 artışla 279 kilotona ulaşacak. Böylece kobalt talebinin yüzde 59’unu temiz enerji kaynaklı talep oluşturacak.
Geçen yıl 3 bin 104 kiloton olan küresel nikel talebi 2040’ta yüzde 105,7 artarak 6 bin 386 kiloton olacak. Temiz enerji talebi ise yüzde 15’ten yüzde 56’ya yükselecek.
Elektrik üretim ve iletimi ile ilgili tesislerde yaygın kullanılan bakır talebi 2023-2040 arasında yüzde 51 artışla 39 bin 69 kilotona, temiz enerji kullanımına yönelik talep yüzde 50’ye çıkacak.
PİYASA DEĞERİ SIRALAMASINDA BAKIR İLK SIRADA
Yeşil enerji dönüşümünde önemli rol oynayan bu madenlerin toplam piyasa değeri 325 milyar dolar olarak hesaplanıyor.
Söz konusu kaynaklarda beklenen güçlü talep büyümesi, kritik maden piyasalarının genel değerinde de büyük artışı beraberinde getirecek.
Böylece, lityum, nikel, kobalt, grafit ve bakır ile nadir toprak elementlerinin toplam piyasa değeri 2040’a kadar yüzde 137 artışla 770 milyar dolara yükselecek.
Piyasa değeri bakımından bakır 330 milyar dolarla ilk, lityum ise 230 milyar dolar ile ikinci sırada yer alacak.
Dünyada 2023-2040 döneminde kritik madenlere talep miktarları şöyle:
| Maden (kiloton) | 2023 | 2040 | Artış oranı (%) |
| Lityum | 165 | 1.431 | 767 |
| Grafit | 4.632 | 17.873 | 285,8 |
| Kobalt | 215 | 472 | 119,5 |
| Nikel | 3.104 | 6.386 | 105,7 |
| Nadir Toprak Elementleri | 93 | 176 | 89 |
| Bakır |
